ايجاد فرابوم: در بخش‎هايي از ايران، مارن‎ها و سنگ‎آهك‎هاي ژوراسيك مياني – بالايي وجود ندارد و نهشته‎هاي ترياس بالا – ژوراسيك مياني با سنگ‎هاي جوان‎تر از ژوراسيك، به ويژه كرتاسة زيرين پوشيده شده‎اند.در كوه‎هاي البرز به ويژه در پايين دست درة هراز و نيز در ناحية چالوس، دو سازند دليچاي و لار وجود ندارند. به عقيدة سوسلي (1976) نبود اين سازندها، نتيجة خروج نواحي ياد شده از آب و عدم رسوبگذاري است. به باور سوسلي، در ژوراسيك مياني درة هراز به دو ناحية شمالي و جنوبي با ديرينه جغرافياي متفاوت تقسيم شده است. اگرچه سوسلي براي فراخاست بخش شمالي دليلي ارائه نمي‎دهد ولي بدون شك اين بالا‎آمدگي بايد در ارتباط با رويداد سيمرين مياني باشد. داودزاده و اشميت (1984) فرابوم‎هاي سيمرين مياني البرز شمالي را بخشي از حوضة قفقاز كوچك دانسته‎اند كه با زميندرز شمال ايران از البرز جنوبي جدا مي‎شد.

در ايران مركزي به ويژه نواحي يزد، ترود، اردكان، اصفهان و پشت‎بادام، سنگ‎هاي ژوراسيك منحصر به نهشته‎هاي گروه شمشك است كه به طور دگرشيب با ماسه‎سنگ‎هاي پيشروندة كرتاسة زيرين پوشيده‎ شده‎اند. چين‎خوردگي پيشرفته، دگرگوني ناچيز، نبود سنگ‎آهك‎هاي صخره‎ساز و سخت ژوراسيك بالايي نشانگر آن است كه اين نواحي از زمان باژوسين – باتونين و در نتيجة رويداد سيمرين مياني به فرابوم تبديل شده‎اند و تا زمان پيشروي درياي كرتاسه از آب بيرون بوده‎اند. در شمال تربت‎جام (معدن زغالسنگ چشمه‎گل) سنگ‎هاي ژوراسيك بالا وجود ندارد. نهشته‎هاي زغالدار گروه شمشك همراه با توده‎هاي گرانيتي تزريق شده در آنها، در زير سنگ‎آهك‎هاي اُربيتولين‎دار به سن بارمين قرار دارند.

جايگيري توده‎هاي نفوذي: در بسياري از نواحي ايران، توده‎هاي نفوذي كوچك و بزرگي شناسايي شده‎اند كه زمان جايگيري آنها را ژوراسيك پسين دانسته‎اند، چرا كه اين توده‎ها از يك سو رسوب‎هاي ژوراسيك را بريده‎اند و از سوي ديگر، رسوب‎هاي پيشروندة كرتاسة زيرين با دگرشيبي از نوع آذرين‎پي بر روي آنها نشسته است. ولي، شواهد گوناگون به ويژه سن پرتوسنجي و جايگاه چينه‎شناسي اين توده‎ها گوياي سن ژوراسيك مياني است. گرانيت شيركوه يزد با سن پرتوسنجي 8± 176 ميليون سال (فورستر، 1978) و 186 تا 159 ميليون سال (ري‎ير و محافظ، 1970)، گرانيت آيركان انارك به سن پرتوسنجي 8 ±168 ميليون سال، گرانوديويت كلاه قاضي، گرانيت ميامي شاهرود، گرانيت شاه‎كوه و گرانيت چهارفرسخ در بلوك لوت و بعضي از توده‎هاي نفوذي زون سنندج – سيرجان، از پيامدهاي پلوتونيسم سيمرين مياني است.

تكاپوهاي آتشفشاني: بر پاية گزارش سيدامامي (1990)، تكاپو‎هاي آتشفشاني ژوراسيك مياني از ناحية قفقاز و گرجستان، توسط پولينسكي گزارش شده است. حالت مشابهي در شمال باختر آبادي سَهل ترودگزارش شده است (هوشمندزاده و همكاران 1357). در اينجا (ترود) در ميان‎ سنگ‎آهك، شيل و ماسه‎سنگ‎هاي باتونين، افق‎هاي چندمتري از گدازه‎هاي آتشفشاني وجود دارد. چنين سنگ‎هاي ماگمايي مي‎توانند حاصل عملكرد رويداد سيمرين مياني باشد.دگرگوني: از نتايج عملكرد رويداد سيمرين مياني، ايجاد دگرگوني در سنگ‎هاي ترياس زيرين – ژوراسيك مياني (گروه شمشك) و سنگ‎هاي كهن‎تر است. در ناحية اقليد از بخش مياني زون سنندج – سيرجان، سنگ‎هاي آواري ژوراسيك زيرين دگرگون شده‎اند و روي آن را رسوب‎هاي ژوراسيك بالا، به گونه‎اي ناپيوسته و با كنگلومرا مي‎پوشاند (هوشمندزاده و همكاران 1369). دگرگوني مورد نظر كه از درجة شيست سبز است، به رويداد زمين‎ساختي پس از لياس و پيش از ژوراسيك بالا اشاره دارد.

در نواحي همدان، گلپايگان، خمين، ملاير، اَزنا (از نوار سنندج – سيرجان) تناوبي از سنگ‎آهك‎هاي شيستي، آندزيت و به ويژه رسوب‎هاي شيلي و ماسه‎سنگي خاكستري تيره وجود دارد كه از يك دگرگوني آشكار متأثرند (بربريان، 1972). زمان اين دگرگوني به ژوراسيك بالا نسبت داده شده است، ولي در كوه‎خان گورمز (در نقشة زمين‎شناسي همدان) مجموعة دگرگون شدة موردنظر را رديفي از سنگ‎آهك‎هاي ژوراسيك بالا با يك واحد آواري پايه مي‎پوشاند. وجود سنگ‎آهك‎هاي نادگرگوني ژوراسيك بالا بر روي شيل‎هاي دگرگون شدة همدان، نشانگر سن پيش از ژوراسيك پسين و بيانگر عملكرد رويداد سيمرين مياني است.

در ناحية سبزواران رديفي از سنگ‎هاي تخريبي ريزدانه، شيل و مارن‎هاي آهكي كمي دگرگون شده وجود دارد كه به طور دگرشيب با سنگ‎هاي ژوراسيك مياني پوشيده شده است (ديميتريويچ 1973). دگرشيبي و دگرگوني ياد شده مي‎تواند حاصل رويداد سيمرين مياني باشد. سن‎سنجي بيوتيت ميكاشيست گارنت واقع در 60 كيلومتري باختر و جنوب باختري نهبندان، به روش روبيديم – استرونسيم، 10 ± 165 ميليون سال را نشان داده است (كرافورد، 1977) كه با فاز سيمرين مياني هماهنگي دارد، به همين‎رو دگرگوني‎هاي ده‎سلم، بيشتر نهشته‎هاي ترياس پسين – ژوراسيك مياني هستند كه به باور اشتوكلين (1973) پس از ژوراسيك مياني دگرگون شده‎اند.

در ايران شمالي، اثر دگرگوني سيمرين مياني تنها در كوه‎هاي بينالود تا باختر مشهد ديده مي‎شود. در اين نواحي، تنش‎هاي فشاري پيش از باژوسين بالا، نشانه‎هاي آشكار دارد. گفتني است جدا از دگرگوني ناحيه‎اي، بخشي از دگرگوني سيمرين مياني از نوع همبري و وابسته به توده‎هاي نفوذي اين فاز است.

كاني‎زايي: قلع در گرانيت شاه‎كوه، تنگستن در چاه‎كلب و چاه‎پلنگي، خاك‎هاي نادر در نهشته‎هاي سازند شمشك نواحي مروست، اردكان، سوريان، طلا در گرانيت‎هاي زرين و طرقبه، كبالت در نهشته‎هاي دگرگون اقليد، آهن ماگمايي – اسكارن در معدن همه‎كسي (همدان) ظفرآباد (ديواندره) خسروآباد (سُنقُر) باباعلي (همدان) چناربالا و گلالي (قروه) از پيامدهاي رخداد سيمرين مياني است.

 

 

 

صفحه بعدی                                                                                           صفحه قبلی