طبقه بندی کانیها و سنگهای صنعتی:

 طبقه بندیهای گوناگونی توسط محققین مختلف و بر اساس نیازهای متفاوت برای مواد معدنی صورت گرفته است . از جمله محققانی که اقدام به طبقه بندی کانیها و سنگهای صنعتی نموده اند می توان به لاین،فیشر،رایت و بیتس اشاره نمود. طبقه بندیی که مورد قبول تمام صاحبنظران این شاخه از )  علوم باشد وجود ندارد و هر یک از طبقه بندیها دارای نقاط ضعف و قوتی هستند . در این بخش اشاره ای به اصول کلی به کار گرفته شده در این رده بندیها می گردد.

 

- طبقه بندی کانیها و سنگهای صنعتی بر اساس شکل مصرف:

مواد معدنی می تواند به اشکال مختلف مورد استفاده قرار گیرد . برخی از مواد به صورت عنصر (مثل طلا، پلاتین، گوگرد و گرافیت )، برخی به صورت کانی (مثل اولیوین ، تالک و میکاها )، بعضی دیگر به صورت بلور (مثل کوارتز، الماس و اسپات دیسلند) و بعضی نیز می توانند به صورت سنگ (مثل گرانیت، مرمریت و بازالت) مورد استفاده قرار گیرند، بنابراین یکی از روشهای مهم طبقه بندی کانیها و سنگهای صنعتی بر اساس شکل مصرف آنها می باشد.

بر اساس شکل مصرف م ی توان کانیها و سنگهای صنعتی را به 4 گروه زیر تقسیم

نمود:

1-عناصر: برخی از مواد معدنی به خاطر وجود عنصر یا عناصر خاصی که با خود همراه دارند مورد استفاده قرار می گیرند . از جمله این عناصر می توان به عناصر فلزی (آهن، تیتان و ...)، عناصر سبک (آلومینیم، لیتیم و ...)، عناصر بنیادی (مس، روی و ...)، عناصر جزئی (مولیبدن، تنگستن و ...)، عناصر گرانبها (طلا، پلاتین و... ، عناصر رادیواکتیو (اورانیم، توریم و ...) و عناصر کمیاب (لانتانیم، سریم و ...) اشاره نمود.

 

2-کانی ها: برخی از مواد معدنی مستقیماً به صورت کانی مورد استفا ده قرار می گیرند که می توان به برخی از آنها مثل منیزیت، فلوئورین، آپاتیت، ژیپس، تالک، کائولین،فلدسپات، هالیت و باریت اشاره نمود.

 

3-بلورها: بعضی از مواد معدنی فقط به خاطر داشتن شکل بلوری آن مورد استفاده قرار می گیرند که از بین آنها می توان به کوارتز شفاف، ک روندم، الماس، سلنیت و اسپات دیسلند اشاره کرد.

 

4-سنگها و خاکها: پاره ای از مواد معدنی و یا کانیها و سنگهای صنعتی به صورت خاک و سنگ مورد استفاده واقع می شوند . از این گونه سنگها و خاکها می توان به سنگ آهک ، دولومیت، شن و ماسه، لاتریت، بوکسیت، دیاتومیت، مرمریت، سنگ گچ و ... اشاره نمود.

 

- طبقه بندی کانیها و سنگهای صنعتی بر اساس نوع مصرف:

طبقه بندی دیگری که در بیشتر کتابهای مرتبط با مبحث کانیها و سنگهای صنعتی وجود دارد، طبقه بندی بر اساس نوع مصرف این مواد است . برخی از کانیها و سنگها به دلیل سختی زیاد به عنوان س اینده  مورد استفاده قرار می گیرند که از این قبیل کانیها و سنگها می توان به الماس، کروندم، گارنت، کوارتز، بازالت، کوارتزیت و ... اشاره نمود. برخی دیگر از کانیها و سنگهای صنعتی صرفاً در صنایع تولید کاشی و سرامیک مصرف می شوند که از آن جمله می توان به کائولین ، مونتموریونیت، کوارتز و ، فلدسپات اشاره کرد . همچنین برخی از کانیها و سنگها به عنوان مواد پرکننده  دیرگداز و مصالح ساختمانی  استفاده می شوند که می توان به ترتیب از آزبست، باریت، بنتونیت، دیاتومیت، کائولین، پرلیت، تالک و ورمیکولیت به عنوان پرکننده، بوکسیت، سیلیمانیت، گرافیت، کائولینیت، فورستریت، کرومیت، منیزیت و دولومیت به عنوان دیرگداز و سنگ آهک، گچ، پرلیت، پامیس، خاک رس، سنگهای آذرین درونی و خروجی ، رسوبی و دگرگونی (به صورت مالون و سنگ نما ) به عنوان مصالح ساختمانی نام برد. ایرادی که به این نوع طبقه بندی وا رد است آن است که ممکن است یک کانی یا سنگ به چندین حالت مورد استفاده قرار گیرد بنابراین نام آن در چند محل تکرار خواهد شد . برای مثال کانی کائولینیت هم به عنوان کانی دیرگداز استفاده می شود و هم در صنایع کاشی و سرامیک کاربرد دارد . همچنین از کائولینیت به عنوان ماده پرکننده در صنایع کاغذسازی استفاده می شود.

- سایر طبقه بندیهای موجود برای کانیها و سنگهای صنعتی:

طبقه بندیهای دیگری نیز برای کانیها و سنگهای صنعتی وجود دارد که از اهمیت چندانی برخوردار نبوده و برخی حتی پایه علمی هم ندارند . برخی از افراد کانیها و سنگهای صنعتی را برای سهولت در پیدا کردن نام آنها، به صورت الفبایی طبقه بندی نموده اند. برخی از مؤلفین، کانیها و سنگهای صنعتی را بر اساس اهمیت و ارزش اقتصادی آنها طبقه بندی می کنند . مثلاً کانیهایی مثل گرافیت، مسکویت، کروندم، الماس و اسپینل را که دارای ارزش اقتصادی بیشتری هستند در گروه اول و کانیهایی مثل هالیت، ژیپس، کلسیت، کائولینیت و خاک رس معمولی را که دارای ارزش اقتصادی کمتری هستند در گروه دوم رده بندی می کنند . معمولاً این نوع طبقه بندیها در کتب علمی مورد استفاده قرار نمی گیرند.