«در ناحية خاش»، سنگ‎هاي پالئوسن با رخسارة سنگ‎آهك مرجان‎دار با اندكي ماسه‎سنگ، سيلت سنگ و كنگلومرا است كه برونزد محدود دارند.«در ناحية چهل‎كوره»، در شمال غرب زاهدان، در قاعدة سنگ‎هاي سنوزوييك، رسوبات فليش مانند شامل تناوبي از ماسه‎سنگ، شيل و عدسي‎هاي سنگ‎آهك ديده مي‎شود كه روي آن را سنگ‎آهك خاكستري حجيم مي‎پوشاند.

«در ناحية شمال‎بندان»، (بين بيرجند – زاهدان) مجموعه‎اي از سنگ‎هاي پالئوسن برونزد دارد كه از بالا به پايين شامل واحدهاي زير است.

6- ماسه‎سنگ و لايه‎هاي تخريبي دانه‎ريز (فليش) به نام سازند دوكوهانه

Dokuhaneh Fm. .5- واحدهاي لغزشي

Slump.4- سنگ‎آهك آلوداپيك به نام سازند پلنگ

 Palang Fm..3- سنگ‎آهك بالايي

.2- شيل‎هاي آهكي و سنگ‎هاي آذرين

1- سنگ‎آهك زيرين.

در زون «سنندج – سيرجان»، سنگ‎هاي پالئوسن در نواحي زير گزارش شده است:«در ناحية مهاباد»، به ويژه در دو ناحية زبكاZebeka و گاسكر Gasker، سنگ‎هاي پالئوسن – ائوسن با مجموعة آميزه رنگين ديده مي‎شود.«در ناحية سنندج»، به ويژه در خاور آن (حوضة گاوه‎رود) رخنموني از سنگ‎آهك سُرخ‎رنگ گلوبوروتاليادار به همراه راديولاريت برونزد دارد. در شمال و باختر سنندج، رديف‎هاي كرتاسة بالا (شيل‎هاي سنندج) در پيوند با رسوبات فليشي و آتشفشاني‎هاي ائوسن‎ است. با توجه به گذر تدريجي بين اين دو، وجود رسوبات پالئوسن در اين فاصله امكان‎پذير است.

 «در ناحية كرمانشاه»، در خاور و شمال شهركرمانشاه، رسوبات پالئوسن – ائوسن در حوضة گستردة گاوه‎رود، برونزد داشته و تا بخش وسيعي از نواحي باختري سنندج ادامه دارند. در اين حوضه (گاوه‎رود) مجموعه‎هاي رسوبي به نام ميان‎كوه، كوه كرگان و غيره تشخيص داده شده است. رديف‎هاي چينه‎اي كوه كرگان، به 4 واحد اصلي قابل تقسيم است.

* نهشته‎هاي آتشفشاني قاعده‎اي در تناوب با سنگ‎آهك پالئوسن، شامل گدازه‎هاي دريايي از نوع بازالت اسپليتي كه به ويژه در اطراف شهرهاي صحنه و هرسين، راه سنندج به كرمانشاه، جنوب باختري سُنقُر و در شمال راه سُنقُر به كامياران ديده مي‎شود.

* سنگ‎آهك آلوئولينادار به رنگ روشن كه بالاترين لايه‎هاي آن حاوي Alveolina cucumiformis به سن پالئوسن (ايلردين زيرين) است.

* سنگ‎آهك سُرخ‎رنگ ميكريتي حاوي قلوه‎‎هاي سيليسي به رنگ مايل به قهوه‎اي.

* فليش ائوسن.

«در ناحية آباده»، بخش قاعده‎اي رديف‎هاي پالئوسن رسوبات كنگلومرايي (كنگلومراي كرمان) است كه با سنگ‎آهك و سنگ‎هاي ريوليتي پوشيده مي‎شود. در اين منطقه، تكاپو‎هاي آتشفشاني تا زمان ائوسن ادامه داشته است.«در ناحية اقليد»، گسلش مكرر، ارتباط و ردگيري رديف‎هاي رسوبي پالئوسن را دشوار مي‎سازد ولي مطالعات فسيل‎شناسي نشانگر سنگواره‎هاي Rotalia sp.، Globigerina sp. ، Daviesina sp.، Alveolind، Orbitoides sp. و 000 است كه سن پالئوسن را تأييد مي‎كنند.

«در ناحية چهارگنبد»، به ويژه در نزديكي معدن چهارگنبد، برونزدهايي از مجموعه‎هاي افيوليتي شامل واحدهاي اقيانوسي و سنگ‎هاي رسوبي وجود دارد. پيچيدگي‎هاي زمين‎ساختي اين مجموعه، پيوند بين سنگ‎ها را نامشخص كرده است. واحدهاي رسوبي اين مجموعه به سن كرتاسة پسين تا پالئوسن پاياني (ايلردين) است.

ائوسن در ايران مركزي

در ايران مركزي، ويژگي‎هاي سنگي و زيستي رديف‎هاي ائوسن تفاوت آشكار دارند كه نشانگر شرايط جغرافياي ديرينه متفاوت در گسترة ايران مركزي ‎است. در يك نگاه كلي، در مقايسه با زمان پالئوسن، درياي ائوسن گسترش و ژرفاي بيشتر داشته و ناپيوستگي‎ها و ناهمسازي‎هاي چينه‎اي، به ويژه فراواني تكاپوهاي آتشفشاني وابسته به رويداد آلپ مياني، نشانگر ناآرامي‎هاي زمين‎ساختي چيره بر حوضه‎هاي رسوبي ائوسن ايران مركزي است كه از ميان آنها، ناآرامي‎هاي ائوسن مياني از همه شاخص‎تر است. بايد گفت كه اين رويداد، در همه جا همزمان نبوده و اثر يكسان نداشته‎اند. بررسي ناحيه‎اي سنگ‎هاي ائوسن در زير پهنه‎هاي كمان ماگمايي اروميه – بزمان، شمال باختر ايران مركزي، پهنة لوت، زون سنندج – سيرجان، و كوه‎هاي خاور ايران، مي‎تواند بيانگر ويژگي‎هاي عمومي اين سنگ‎ها (ائوسن) باشد.

در شمال باختري ايران مركزي، برونزدهاي ائوسن با اندك تغيير، ويژگي‎هايي نزديك به ائوسن البرز دارند به گونــه‎اي كه گاه واژه‎هاي فجن، زيارت و كرج، همچنان در اين نواحي كاربرد دارد براي نمونه در ناحيـة «ماكو» سنگ‎هاي ائوسن دو رخسارة متفاوت دارند. در برونزدهاي آميزه‎هاي رنگين اين ناحيه، سنگ‎هاي آهكي به سن پالئوسن تا ائوسن مياني وجود داردكه به ويژه در سيه‎چشمه برونزد دارند. ولي در باختر و شمال كليسا كندي، سنگ‎هاي ائوسن از نوع فليش ‎است كه در پاية آن، كنگلومرايي با عناصري از آميزة رنگين وجود دارد. نوموليت و ديگر روزنه‎داران از سنگواره‎هاي شاخص فليش‎ها هستند.

«در ناحية تكاب»، سنگ‎هاي ائوسن با كنگلومرا آغاز مي‎شود و با توف‎هاي سبز، سنگ‎آهك ماسه‎اي، گدازه‎هاي آندزيتي و مارن ماسه‎دار ادامه مي‎يابد. در خاور تكاب، رديف‎هاي ائوسن سنگ‎آهك‎هاي توفي نوموليت‎دار به سن لوته‎سين، به ضخامت 3000 متر است كه در پاية آن، واحد كنگلومراي سُرخ‎رنگ وجود دارد.

«در منطقة زنجان»، كنگلومراي قاعدة ائوسن، لايه‎هايي از ماسه‎سنگ توفي ارغواني دارد كه به سوي بالا، ابتدا به ماسه‎سنگ و سرانجام به سنگ‎آهك دولوميتي و توف سبز مي‎رسد. در اينجا، افزون بر كنگلومراي قاعده ولايه‎هاي سنگ‎آهك روي آن كه مانند سازندهاي فجن و زيارت ‎است، حجم بزرگي از سنگ‎هاي ائوسن از نوع توف سبز و سنگ‎هاي آذرين هستند كه به سازند كرج شباهت دارند.

«در منطقة همدان»، لايه‎هاي كنگلومرايي (مشابه فجن) و آهك‎هاي تخريبي نوموليت‎دار (مشابه زيارت) ائوسن به طور پيشرونده لايه‎هاي قديمي‎تر را مي‎پوشاند كه قسمت بالاي آن به لايه‎هاي آذرين بيروني مي‎رسد.

«در منطقة تفرش»، به عنوان بخشي از كمان ماگمايي اروميه – بزمان، سنگ‎هاي ائوسن، رسوبي – آتشفشاني است كه با كنگلومرا شروع و به انواع گدازه‎هاي آتشفشاني تبديل مي‎شود و سپس با انواع توف‎ها، ماسه‎سنگ‎ها، مارن و سنگ‎آهك ادامه مي‎يابد. در اينجا سنگ‎هاي ائوسن به 6 واحد (از E1 تا E6) تقسيم شده‎اند كه 8 افق نوموليتي دارند.

در «جنوب باختري كرمان»، سنگ‎هاي ائوسن‎ به طور عمده خاستگاه آتشفشاني دارند كه نشانگر نهشت زياد مواد آتشفشاني و ستبر شدن سريع لايه‎ها در فاصلة زماني كوتاه است. چهار واحد سنگي غير رسمي به نام‎هاي «مجموعة رسوبي ائوسن زيرين»، «مجموعة آتشفشاني بَحــر آسمان»، «مجموعة رسوبي ائوسن مياني»، «كمپلكس رازك» و «مجموعة آذرين هزار» معرف سنگ‎هاي ائوسن جنوب باختري كرمان هستند.

«مجموعة رسوبي ائوسن زيرين» ضمن داشتن رخسارة فليش گونه، به طور عمده شامل ميكروكنگلومرا، ميكروكلسي‎روديت، گري‎واك فلدسپات‎دار، كالك آرنيت، بيوكالك آرنيت، سيلت‎سنگ، مارن ماسه‎دار و ميكريت است. سنگواره‎هاي Glomalveolina cf. subtilis، Assilina sp.، Globigerina sp.، Operculina sp. و 000 در بخش بالايي اين مجموعه، نشانگر ائوسن پيشين است. «مجموعة آتشفشاني بحر آسمان» با حدود 7 هزار متر ضخامت، نشانگر تكاپو‎هاي آتشفشاني ائوسن زيرين است كه با سنگ‎هاي آذرين و آذرآواري با تركيب اسيدي آغاز رديف‎هاي آذرآواري، آندزيت – بازالتي ادامه مي‎يابد. اين مجموعة آتشفشاني در نوبت‎هاي جداگانه شكل گرفته كه در فاصلة زماني بين آنها، مقداري رسوب دريايي نهشته شده‎اند. از رديف‎هاي رسوبي مجموعة بحر آسمان، سنگواره‎هايي مانند(Globorotalia cf. (RENZI)، Globorotia cf. (LEHNERI و( Calyptraphorous cf. (JACKSON به سن ائوسن پيشين گزارش شده است. «مجموعة رسوبات ائوسن مياني» پس از يك نبود رسوبي همراه با چين‎خوردگي ملايم، نهشته شده‎اند اين مجموعه، سنگ‎شناختي ثابتي ندارد. در باريكة سبزواران – دهج، مجموعة رسوبي ائوسن مياني با حدود 3 متر ماسه‎سنگ كوارتزدار آغاز و با توف آندزيتي و يك واحد توربيديت ادامه مي‎يابد. بخش بالايي رديف‎هاي توفي اين مجموعه حاوي سنگ‎آهك‎هاي زرد با سنگواره‎هاي ائوسن مياني و شايد هم ائوسن بالايي است. در باريكة ساردوييه – اسفندقه، كمپلكس رسوبي ائوسن مياني شامل نهشته‎هاي آواري قاره‎اي با پوششي از سنگ‎هاي آذرآواري و يا سنگ‎آهك حاوي سنگواره‎هاي لوته‎سين بالايي تا پريابونين پيشين است. در حاشية شمال باختري دشت جيرفت، اين كمپلكس بيشتر رخسارة توربيدايت دارد.

«كمپلكس رازك» شامل سنگ‎هاي آذرين بازي و اسيدي است كه در بيشتر نقاط كرمان، به سه زير واحد با سنگ‎شناسي متفاوت تقسيم مي‎شود. بخش زيرين آن بيشتر سنگ‎هاي بازي، بخش مياني سنگ‎هاي اسيدي و بخش بالايي تركيب بازي دارد. ولي، در مناطقي مانند انار و شهربابك، بخش اسيدي مياني وجود ندارد. در هر سه بخش مجموعة رازك، همراهاني از سنگ‎هاي رسوبي با فسيل‎هايي ماننـــد Nummulites guerrads، N. Striatus، Globorotalia sp.، cf. lepidacyclina sp. ، Lithothamnium sp. و 000 وجود دارد كه به بالاترين بخش از لوته‎سين و پايين‎ترين بخش پريابونين تعلق دارند. «كمپكس هزار» بالاترين مجموعه از سنگ‎هاي آذرين ائوسن ناحية كرمان است كه از تناوب‎هاي ناهمگن از جنس ماسه‎سنگ توفي، كنگلومرا، توف، تراكي آندزيت، تراكي بازالت، ايگنيمبريت، لايه‎هاي نـازك سنگ‎آهك، آگلومرا و غيـــره تشكيل شده است. Nummulites aturicus، N. cf. anomala، Discocyclina sp. و 000 بخشي از سنگواره‎هاي كمپلكس هزار و معرف پايين‎ترين بخش از آشكوب پريابونين‎ هستند.